Het Jacob van Eyck Festival 2025 vond plaats van 8 tot en met 12 oktober en stond volledig in het teken van 600 jaar Bossche beiaardcultuur en 100 jaar Sint-Jansbeiaard. De Bossche Beiaardstichting (BBS) kijkt terug op een inspirerende, drukbezochte editie waarin muziek, erfgoed, educatie en ontmoeting centraal stonden. Het festival bracht beiaardmuziek letterlijk en figuurlijk dichter bij het publiek — in de torens, op straat en in de klaslokalen.
Opening in de Sint-Janstoren
De feestelijke opening op woensdag 8 oktober vond plaats in de Bouwloods waar een luisterplaats was ingericht om de Sint-Janstoren te beluisteren. Ongeveer 60 genodigden waren aanwezig, waaronder de wethouders Marianne van der Sloot (’s-Hertogenbosch) en Jeroen van Den Bosch (Heusden). Tijdens de bijeenkomst werd het boek Met vuistengestomp en voetengetrap van Joost van Balkom officieel gepresenteerd en overhandigd aan beide wethouders.
De openingsbijeenkomst werd voorafgegaan door het luiden van de zeven zwaarste klokken van de Sint-Jan, en afgesloten door een concert op de beiaard door Joost van Balkom en zijn leerling Rinka van der Schans met muziek van componisten uit het boek van Van Balkom. De beiaardiers waren op een groot videoscherm in de Bouwloods te zien en te beluisteren. De avond eindigde met een informeel samenzijn waarin bezoekers, musici en betrokken organisaties met elkaar in gesprek gingen over de toekomst van de beiaardcultuur.
Educatief programma “Hemelse Tonen”
Een belangrijk onderdeel van het festival vormden de educatieve activiteiten onder de titel Hemelse Tonen, waarmee de BBS jonge generaties wil laten kennismaken met het klokkenerfgoed. Op twee basisscholen in Boxtel werden lessen verzorgd door Joost en Rinka. Kinderen arrangeerden voor speeldoosjes, zongen het lied C’est la Vie waarbij zij zich begeleidden met Boomwackers en keken naar een educatieve film over het beiaardierschap. In totaal namen ongeveer 90 kinderen deel aan deze activiteiten. In het Gouverneurshuis in Heusden vond op 5 oktobereen extra editie plaats met 12 kinderen die zelf konden ervaren hoe muziek klinkt vanuit een toren.
De reacties van zowel kinderen als docenten waren enthousiast. Scholen gaven aan ook in de toekomst met de BBS te willen samenwerken. De educatieve aanpak, waarin luisteren, doen en ontdekken worden gecombineerd, bleek een succesformule.
Blokfluitconcerten en beiaardbespelingen
Tijdens het festival klonk de beiaard op diverse momenten en locaties in volle glorie. In totaal werden 16 solobespelingen uitgevoerd door vier beiaardiers uit Nederland, België en Zwitserland. Zij lieten horen hoe veelzijdig de beiaard kan klinken – van barokmuziek tot moderne improvisaties. De concerten trokken zowel vaste liefhebbers als toevallige voorbijgangers. Bij beiaarduitvoeringen namen luisteraars plaats op terrassen rond de torens of bleven staan om te luisteren naar de muziek die boven de stad uit klonk.
Jacob van Eyck was ook blokfluittist. Vandaar dat blokfluitiste Wendy Wouters twee soloconcerten gaf met muziek van Jacob van Eyck en tijdgenoten.
Een bijzonder hoogtepunt was het concert op de rijdende beiaard, uitgevoerd door Jan Verheyen. Met een toegankelijk en herkenbaar programma wist hij het winkelend publiek in het centrum te verrassen. De combinatie van mobiele beiaard en lichte muziek bleek een effectief middel om een breed publiek te bereiken.
Inclusiviteit
De BBS koos dit jaar voor inclusiviteit: De naamgever van het festival, Jacob van Eyck, was blind. Vandaar dat de BBS voor nietsziende en slechtziende rondleidingen organiseerde in samenwerking met de Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch en Visio. Alle vier de rondleidingen waren uitverkocht en er werd op een vervolg aangedrongen door de deelnemers.
Lezingen en publiekspresentaties
Het festival bood ook ruimte voor verdieping en reflectie: Joost van Balkom gaf een lezing over de Bossche beiaardgeschiedenis, gebaseerd op zijn boek Met vuistengestomp en voetengetrap en John Vermulst verzorgde twee lezingen over de muzikale traditie en de technische aspecten van de beiaard. De bijeenkomsten trokken gemiddeld 30 toehoorders per sessie. De combinatie van historische achtergrond, persoonlijke verhalen en muzikale voorbeelden werd door het publiek gewaardeerd.
Hannelore van Balkom en Sam Vercammen maakten een podcast over het boek van Joost. Dit was een goede vondst, omdat zo de slecht- en nietsziende bezoekers na afloop van de rondleiding nog een keer konden luisteren naar de verhalen van 125 jaar beiaard- en muziekcultuur in ‘s-Hertogenbosch
Bezoekers gaven aan dat deze lezingen en de podcast bijdroegen aan een beter begrip van het culturele en maatschappelijke belang van de beiaard.
Publieke en mediarespons
De publieke belangstelling was goed te noemen. Zowel de concerten als de educatieve onderdelen trokken een divers publiek. Lokale en regionale media, waaronder Brabants Dagblad, Dtv Nieuws en Omroep Brabant, besteedden aandacht aan het festival, waarbij wel opgemerkt mag worden dat het Brabants Dagblad, Bossche editie, meer bezig was met het jubileum van de Oeteldonkseclub dan met ons. Gelukkig wist ons uitgebreid netwerk ons te vinden en werd online via sociale media en de website van de BBS verslag gedaan van de activiteiten, wat zorgde voor een groot digitaal bereik.
De sfeer werd algemeen omschreven als gemoedelijk en inspirerend. De samenwerking tussen de gemeenten ’s-Hertogenbosch en Heusden, de Bossche Beiaardstichting, Kring Vrienden van ’s-Hertogenbosch, Kerkbestuur Sint-Jan en de vele vrijwilligers verliep uitstekend.
Evaluatie en toekomst
De organisatie concludeert dat het festival zijn doelen ruimschoots heeft behaald:
• Publieksverbreding: meer en nieuw publiek bereikte de beiaardmuziek.
• Educatie: succesvolle kennismaking van kinderen met erfgoed en muziek.
• Internationale samenwerking: deelname van beiaardiers uit drie landen.
• Samenwerking lokaal-bestuurlijk: actieve betrokkenheid van beide gemeenten.
Op basis van deze ervaringen kijkt de Bossche Beiaardstichting met vertrouwen vooruit. In de komende jaren volgen twee belangrijke projecten: Van Woujaar 2027, met aandacht voor de beroemde klokkengieter Geert van Wou, en de herdenking van het Beleg van ’s-Hertogenbosch in 1629 tijdens het Jacob van Eyck Festival 2029.
Conclusie
Het Jacob van Eyck Festival 2025 bevestigde opnieuw de kracht van de beiaard als cultureel symbool van verbinding. De combinatie van muziek, erfgoed, educatie en samenwerking leverde een levendig festival op dat door bezoekers, deelnemers en bestuurders unaniem als waardevol werd ervaren. De Bossche Beiaardstichting bedankt alle partners, vrijwilligers, musici, scholen en bezoekers voor hun bijdrage aan dit geslaagde evenement.
Nieuw boek onthult 120 jaar familiegeschiedenis van beiaardiers in ’s-Hertogenbosch
’s-Hertogenbosch – In zijn nieuwste boek duikt Joost van Balkom in de rijke geschiedenis van zijn familie, die zich al meer dan een eeuw toelegt op het bespelen van de beiaard. Terwijl anderen de overstap maakten naar het lichtere pianoklavier, koos deze familie voor de traditionele weg: het stokkenklavier. Een keuze die symbool staat voor hun doorzettingsvermogen en toewijding aan hun vak.
Door het familieverhaal te plaatsen binnen een historisch en economisch perspectief, biedt het boek niet alleen een inkijkje in de muzikale traditie van de familie, maar ook in de bredere ontwikkelingen binnen de culturele sector en de rechtspositie van musici in Nederland. Het verhaal speelt zich grotendeels af in ’s-Hertogenbosch, waar de familie woonde en werkte, en laat zien hoe economische omstandigheden door de jaren heen invloed hadden op musici en kunstenaars.
Naast historische analyses bevat het boek tal van anekdotes en persoonlijke verhalen, vaak met de authentieke, romantische taal uit die tijd. Hierdoor ontstaat een levendig en intiem beeld van het leven van de familieleden, hun liefde voor muziek en hun strijd tegen sociale en economische tegenslagen.
Joost: "Mijn familie heeft zich altijd ingezet voor het verbeteren van de omstandigheden voor musici, ondanks de vele obstakels op hun pad. Dit boek is niet alleen een eerbetoon aan hen, maar ook een document over de bredere muzikale geschiedenis en het erfgoed van de beiaard in Nederland."
Het boek verschijnt in oktober 2025 en is verkrijgbaar bij boekhandels. Voor meer informatie of interviewverzoeken kunt u contact opnemen met secretaris@beiaardonline.nl of bel 06-26284362.
Dansen in de stad
Kom dansen in ‘s-Hertogenbosch op de klanken van de beiaard.
Op iedere eerste woensdag van de maand organiseert team DANSEN IN DE STAD een gratis dance class op de Parade in Den Bosch. Incidenteel organiseren we ook op andere plekken en andere dagen.
Niet zomaar dansen, maar vrij dansen op de bijzondere klanken van de beiaard waar op dat moment live op gespeeld wordt. Dat kan zijn op de beiaard van de Sint Jan’s kathedraal op de Parade, maar ook die van het stadhuis op de Markt of zelfs op de klanken van een rijdende beiaard.
DANSEN IN DE STAD is voor iedereen. Laat je inspireren door de klanken van het carillon en voel je vrij te bewegen. Alleen of samen met anderen.
Waar, wat en wanneer?
Om 11:30 verzamelen we bij de bakfiets op de parade in Den Bosch bij de Sint Jan. Dan beginnen we met een gezamenlijke opwarming, waarin we het lijf losmaken en ons focussen op de klanken die de beiaardier maakt. Daarna gaan we vrij dansen, eventueel met begeleiding voor degenen die schroom hebben. Tussen de nummers doen we een ‘freeze’, zodat we gewaar worden van de dansers en voorbijgangers om ons heen.
De muziek die de beiaardier speelt hoeft niet kerkelijk te zijn. Joost of een collega speelt diverse genres, zoals jazz, pop, filmmuziek, kinderliedjes en klassiek. Ook is het mogelijk om een nummer aan te vragen bij ons, wij geven dat dan door aan de beiaardier.
Iedereen is welkom. Geef je op door een mail te sturen naar dansenindestad@gmail.com. Of kom naar de Parade en zet je naam op het formulier op de bakfiets.
.jpg)
Kom dansen in ‘s-Hertogenbosch op de klanken van de beiaard.